Maria Fołtyn (2000)
Śpiewaczka (sopran dramatyczny) i reżyserka operowa urodzona 28 stycznia 1924 r. w Radomiu, zmarła 2 grudnia 2012 r. w Warszawie. Naukę śpiewu solowego rozpoczęła w 1945 r. w oddziale Gdańskiego Instytutu Muzycznego w Gdańsku-Wrzeszcz przekształconego w 1946 r. w pierwszą w Gdańsku Średnią Szkołę Muzyczną, którą ukończyła w 1948 roku. Równocześnie podjęła studia wokalne w Katowicach pod kierunkiem Adama Didura, a po jego śmierci (1946) kształciła się w Sopocie pod kierunkiem Ludwiga i Wandy Hendrichów. W 1949 r. w Gdańsku ukończyła studio muzyczno-dramatyczne Iwo Galla. Po przeprowadzce do Warszawy była uczennicą Ady Sari (1950-1957). Następnie pobierała lekcje śpiewu u G. Tess w Vercelli (1957) oraz W. Baumlera w Lipsku (1965). W latach 1969-1973 studiowała na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.
Przez 20 lat (1978-1998) była dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Moniuszkowskiego w Kudowie Zdroju. W 1988 r. powołała do życia oraz pełniła funkcję prezesa Towarzystwa Miłośników Muzyki Moniuszki w Warszawie. Maria Fołtyn była również pomysłodawczynią, dyrektorem oraz jurorką Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. Stanisława Moniuszki, który odbywa się co trzy lata w Warszawie od 1992 r. Jako reżyser operowy zrealizowała wszystkie dzieła sceniczne Moniuszki, dokonała też adaptacji scenicznej Śpiewnika domowego. Była także zapraszana do jury renomowanych konkursów wokalnych na świecie (m. in. w Rio de Janeiro, Moskwie, Pradze, Pretorii i Sycylii).
Debiutowała na scenie Opery Śląskiej w Bytomiu w 1949 r. tytułową rolą w operze Halka Stanisława Moniuszki. W latach 1949-1962 była solistką Opery Warszawskiej, debiutując tam rolą Balladyny w Goplanie Władysława Żeleńskiego. W latach 1962-1965 była solistką opery w Lipsku, w latach 1965-1967 występowała w teatrach operowych Lubeki i Hamburga. Po powrocie do kraju podjęła pracę w Teatrze Wielkim w Łodzi jako solistka w tymże (1967-1970). Repertuar operowy artystki był bardzo rozległy. Do jej najwybitniejszych ról operowych należały partie Moniuszkowskie - Halka, Hanna w Strasznym Dworze oraz Hrabina w operze pod tym samym tytułem. Odnosiła także sukcesy w sopranowych partiach dzieł G. Pucciniego (rola tytułowa w Tosce), P. Czajkowskiego (m.in. Liza w Damie Pikowej), G. Verdiego (m.in. rola tytułowa w Aidzie) czy R. Wagnera (m.in. Senta w Holendrze Tułaczu). Występowała również z recitalami w Polsce, wielu krajach Europy, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie oraz na Kubie. Dokonała nagrań radiowych i płytowych z muzyką m.in. Stanisława Moniuszki, Edvarda Griega, Roberta Schumanna i Franza Schuberta.
Maria Fołtyn po zakończeniu kariery wokalnej (w 1971 r. zakończyła występy operowe, w 1974 r. estradowe) poświęciła się pracy reżysera operowego. Pierwszym zrealizowanym przez nią spektaklem była Halka S. Moniuszki wystawiona w Hawanie na Kubie w 1971 r., która była podwaliną do kontynuowania popularyzacji dzieł tego kompozytora w Polsce i za granicą. Halkę wystawiła m.in. w Turcji, Meksyku, Brazylii i Japonii. Również od tego momentu rozpoczęła się seria inscenizacji oper polskich Karola Kurpińskiego, Feliksa Nowowiejskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Romualda Twardowskiego i zagranicznych, m.in. Pajace Ruggera Leoncavalla, Dama Pikowa Piotra Czajkowskiego, Łucja z Lammermoor Gaetano Donizettiego.
Maria Fołtyn była laureatką dwóch międzynarodowych konkursów wokalnych: w 1956 r. zdobyła Złoty Medal w Vercelli, a w 1957 r. II nagrodę w Chiavarri. W 1999 r. otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Radomia, w 2012 r. przed budynkiem Zespołu Szkół Muzycznych w Radomiu odsłonięto pomnik artystki. Była wielokrotnie nagradzana i odznaczana za zasługi w dziedzinie kultury. Otrzymała m.in. tytuł Zasłużony dla Kultury Narodowej, Nagrodę Prezesa Rady Ministrów I stopnia, Nagrodę Ministra Kultury w dziedzinie muzyki, Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych, Honorową Nagrodę Fundacji Kultury Polskiej, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jana Kiepury Złote Berło.
W uznaniu wybitnego wkładu na rzecz rozwoju kultury polskiej oraz osiągnięcia w światowej wokalistyce, Senat Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu przyznał artystce zaszczytną godność Doktora Honoris Causa w 2000 r.