Studenci kompozycji pozazdrościli studentom teorii muzyki i tak jak oni postanowili wyruszyć na poszukiwanie wieloznaczności dźwięku – rzecz jasna we właściwy sobie, kompozytorski sposób. Co odkryli? To ukażą ich utwory, które za chwilę usłyszymy.

Jednak, zanim jeszcze zabrzmi muzyka, możemy już teraz zauważyć dwa wyróżniające się w programie koncertu rodzaje dźwiękowej wieloznaczności. Pierwszy jest dość oczywisty i zachodzi wtedy, gdy kompozytor lub kompozytorka prezentuje słuchaczowi więcej niż jeden utwór. W ramach obu naszych koncertów taka sytuacja ma miejsce aż trzykrotnie – w przypadku Agaty Zemli, Jana Załęckiego i Jakuba Fornagla – i za każdym razem wszystkie produkcje jednego twórcy prezentowane są obok siebie, dzięki czemu uzyskujemy naoczny (a w zasadzie „nauszny”) dowód różnorodności znaczeń, jakie dźwięk może przybrać w  kompozytorskim umyśle. Drugi rodzaj wieloznaczności, obecny u wszystkich autorów i autorek, zamyka się w dobrze znanym dylemacie: czy to treść wynika z muzyki, czy też muzyka z treści? Część twórców opowiedziała się po jednej, cześć po drugiej stronie, a powstałe w ten sposób dwa obozy odzwierciedlają kolejno programy obu koncertów. Drugiemu z nich, „literackiemu” (bo głównie z literatury czerpiącemu inspirację), oddamy głos właśnie dzisiejszego wieczoru.

Koncert otworzą dwa utwory Jana Załęckiego, powstałe pod wpływem oddziaływania na kompozytora dzieł z zupełnie różnych epok kultury. Z jednej strony mamy więc wiersz Józefa Czechowicza Samobójstwo, opracowany na trąbkę, klarnet, flet i saksofon w poranku - wystrzale – ziemi, a z drugiej Epitafium Seiklosa – najstarszą na świecie w całości zachowaną kompozycję muzyczną wraz z inskrypcją. To z niej wyprowadzony został temat Epitafium – Wariacji na klawesyn i głos dla jednego wykonawcy. Jan Załęcki przenosi nas zatem błyskawicznie ze współczesności do starożytności – i nie będzie to jedyna muzyczna podróż dzisiejszego wieczoru.

Zanim nastąpią kolejne, usłyszymy najpierw Oscillatoria Macieja Michaluka na czworo skrzypiec. Utwór ten, zrodzony z zainteresowania muzycznymi aspektami świata bakterii, poprzez swoją biologiczną inspirację wykazuje bliskie pokrewieństwo z kompozycją Agaty Zemli. Jej Gaia's Paradigm cz. II – The revenge of Gaia na głos, elektronikę, bioinstrument i video, stanowi bowiem nawiązanie do Hipotezy Gai wysuniętej przez brytyjskiego biologa Jamesa Lovelock’a, w myśl której planeta Ziemia tworzy jeden wielki organizm.

Oprócz tej proekologicznej kompozycji, Agata Zemla zabiera także głos w sprawie bieżących wydarzeń politycznych w Meanwhile in Kraśnik na pięć instrumentów. Z tym większym zaangażowaniem, że sama wykonuje partię fortepianu. Kwintet ten poprzedzają usytuowane w centrum programu Variations through time na fortepian i wiolonczelę Pauliny Derskiej. To w nich ponownie pojawia się topos wędrówki, tym razem przez całą historię kultury muzycznej.

Jednak dopiero finałowa Boska komedia Zuzanny Klepackiej na pięć wiolonczel ukazuje najsłynniejszą podróż, jaką kiedykolwiek opisano w literaturze europejskiej. Ilustrując muzycznie postać Dantego prowadzonego przez Wergiliusza, św. Bernarda z Clairvaux i ukochaną Beatrycze, kompozytorka towarzyszy mu w drodze od Piekła, przez Czyściec aż do Raju.

Niech ten ostatni przykład – i wszystkie inne – inspirują Państwa do możliwie najgłębszych przeżyć podczas dzisiejszego koncertu, czego w imieniu zarządu Koła Naukowo-Artystycznego Kompozycji i Teorii Muzyki życzy

Jan Bielak

Jan Załęcki – poranek - wystrzał – ziemia, 8’ 

• Jan Załęcki – student kompozycji w klasie prof. Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Nagrodzony m. in. w 61. Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda w Warszawie, XXVII Ogólnopolskim Otwartym Konkursie Kompozytorskim im. Adama Didura w Sanoku, czy międzynarodowym konkursie dla młodych kompozytorów „GENERACE 2020” w Ostrawie. Ponadto studiuje niderlandystykę na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się niderlandzką literaturą dawną i przekładem literackim.
• „poranek wystrzał ziemia” to wers, który w bardzo skondensowany i ekspresyjny sposób podsumowuje los bohatera lirycznego wiersza Samobójstwo Czechowicza. Józef Czechowicz to przedstawiciel polskiej literackiej awangardy okresu dwudziestolecia międzywojennego, związany z Lublinem. Jego poezja ma niezwykle pogłębiony emocjonalnie, oniryczny wyraz, cechuje ją rytmiczność i muzyczność. Tomik Ballada z tamtej strony, wydany w 1932 roku, należy do nurtu katastroficznego w jego twórczości – autor podejmuje w nim temat śmierci jako mitu, misterium. W Samobójstwie odnajdujemy bogactwo poetyckich obrazów ujęte w formę bardzo dynamiczną. Podmiot liryczny mówi tu o samobójstwie jako o „pędzie”, „pływaniu w stojącej atmosferze”, „spadaniu coraz głębiej”, a łączy to z „cieniem olbrzymich paproci z dołu posrebrzanych”, „milczeniem jak rzeka długim”, „mgłą szarawą migocącym nieistniejącym światem”, czy „wszechrzeczy chórem i złudzeń”.
  Kompozycja poranek – wystrzał – ziemia podąża za tekstem literackim, kolejne wersy czy słowa powierzone zostają czterem muzykom grającym na instrumentach dętych. Muzyka ujęta jest w swobodną, plastyczną formę, harmonicznie opiera na się na jaskrawym zestawieniu interwałów sekundy małej oraz wielkiej i kwarty czystej oraz zwiększonej, narracja jest wartka i nieoczekiwanie się zmienia. „jesteśmy zjawiska czasy ludzie / śmierci geniuszem jedynym”
• Wykonanie:

Bartosz Suski – trąbka
Renata Raczyło – klarnet
Gabriela Irzyk – flet
Łukasz Salamon – saksofon
Katarzyna Marek – dyrygentka

 

Jan Załęcki – Epitafium – Wariacje, 7’ 

• Epitafium – Wariacje na klawesyn i głos dla jednego wykonawcy to kompozycja oparta na starogreckiej melodii, powstałym w pierwszych wiekach naszej ery tzw. Epitafium Seiklosa. Zostało ono wyryte na kamiennej steli upamiętniającej wymienionego na niej Seiklosa, a tekst, który podpisany jest pod zapisaną melodią, brzmi po polsku w następujący sposób: „Jak długo żyjesz, niech cię świat nie widzi i nie popadaj nigdy w przygnębienie; życie jest krótkie, a Czas zażąda swej należności.”.
  Punkt wyjścia dla kompozycji klawesynowej stanowi melodia Epitafium z towarzyszeniem przesuwanych paralelnie kwint, co stanowi temat dla dalszego rozwoju nawiązującego formalnie do klasycznych wariacji. W przebiegu kompozycji harmonika się zagęszcza, rys rytmiczny tematu umyka, a faktura coraz częściej zyskuje cechy polifonizacji. Kompozycję wieńczy rozbudowana kadencja, w której klawesyn częściowo potraktowany został perkusyjnie a wykonawca głosem realizuję melodię tematu.
• Wykonanie:

Victoria Lerche – klawesyn i głos

 

Maciej Michaluk – Oscillatoria, 12’

• Maciej Michaluk – ukończył studia licencjackie z zakresu kompozycji klasycznej w klasie dra hab. Artura Zagajewskiego w łódzkiej Akademii Muzycznej. Będąc na początku drogi artystycznej, poszukuje własnych środków wyrazu, stąd też oprócz utworów czysto instrumentalnych komponuje również te z użyciem gestu scenicznego, elektroniki czy nowych technologii. Nie stroni od współpracy z innymi dziedzinami sztuki, współtworząc wideo, instalacje oraz spektakle. Oprócz stricte muzycznej, prowadzi również działalność teoretyczną, pisząc artykuły oraz biorąc czynny udział w konferencjach nt. współczesnej kultury muzycznej. Zwolennik ananasa na pizzy.
• Oscillatoria (polska nazwa drgalnica) to rodzaj jednokomórkowych lub kolonijnych sinic. Swą nazwę zawdzięcza charakterystycznemu oscylacyjnemu ruchowi nici: jednym końcem przyczepiona jest do podłoża, drugim natomiast wykonuje miarowe, wahadłowe mikro-ruchy, co jako kompozytor uznałem za pewien przejaw muzycznej natury świata bakterii oraz punkt wyjściowy utworu. Co więcej, sinice rozmnażają się w sposób bezpłciowy, wegetatywny. W tym konkretnym przypadku nowe komórki powstają poprzez symetryczne przewężenie komórki rodzicielskiej. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w materiale muzycznym kompozycji.
• Wykonanie:

Aleksandra Głuch - I skrzypce
Martyna Taranek - II skrzypce
Aleksandra Akułowicz - III skrzypce
Pola Czyżewska - IV skrzypce

 

Paulina Derska – Variations through time, 10’

• Paulina Derska – studentka II roku studiów magisterskich na kierunku kompozycja w klasie prof. Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil oraz dra hab. Sebastiana Ładyżyńskiego. W przyszłości chciałaby poświęcić się całkowicie komponowaniu muzyki do filmów, gdyż szczególnie interesuje ją rozwój narracji muzycznej w dziele filmowym, powiązany z rozwojem akcji dramatycznej. Innym obszarem jej zainteresowań jest „malowanie barwami muzycznymi”, co stara się ukazać w swoich pracach.
• Utwór ten jest impresją na temat passacaglii, wędrówką tematu przez czas i  kultury - zaczynając od czasów gdy istniał tylko jeden dźwięk, poprzez pentatonikę w kulturach azjatyckich, techniki barokowe, harmonie impresjonistyczne... Podróż jest dość długa i wielobarwna. A odpowiedź na pytanie, czy aby na pewno chodzi tylko o wędrówkę, każdy musi odkryć sam.
• Wykonanie:

Anna Rodak – wiolonczela
Rozalia Kierc – fortepian

 

 

Agata Zemla – Meanwhile in Kraśnik, 8’ 

• Agata Zemla – urodziła się w Rybniku i tam ukończyła Państwową Szkołę Muzyczną w klasie fortepianu. Następnie eksplorowała świat muzyczny poszukując własnego języka, spędzając kilka miesięcy w Kopenhadze oraz Berlinie, a także Londynie, gdzie szlifowała głównie swój warsztat pianistyczny poprzez udział w różnorodnych projektach free-jazzowych. W 2016 roku ukończyła biologię na Uniwersytecie Wrocławskim. Ostatecznie podjęła naukę na Akademii Muzycznej na wydziale Teorii Muzyki i Kompozycji we Wrocławiu –w 2017 roku rozpoczęła studia teorii muzyki, a rok później studia kompozycji w klasie dra hab. Cezarego Duchnowskiego. W 2020 roku ukończyła teorię muzyki, podejmując w swojej pracy dyplomowejprzekrojowe badania dotyczące wpływu rytmu na zjawisko transu w kontekście psychologiczno-somatycznym. Komponuje muzykę, która ma oddziaływać w obecnym świecie jako manifest, postulat, dokument, będąc jednocześnie innowacyjną, opartą o muzykę elektroniczną oraz uwzględniającą aspekty psychologiczno-biologiczno-ekologiczne.

• Utwór bezpośrednio nawiązuje do sytuacji, jaka miała miejsce w Kraśniku – niewielkim mieście w powiecie lubelskim . W 2019 roku jego radni przyjęli uchwałę , poprzez którą Kraśnik stał się jedną z pierwszych w kraju „stref wolnych od ideologii LGBT”. Ponadto Rada Gminy poparła petycję rezygnację z – ocenionej jako niebezpieczną – sieci 5Ga także wprowadziła urzędowy zakaz używania w szkołach technologii Wi-Fi. Choć z obu ostatnich rozwiązań ostatecznie się wycofano, próby uchylenia uznanej przez Unię Europejską za dyskryminującą uchwały o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT” wielokrotnie kończyły się ę niepowodzeniem – do 29 kwietnia 2021 roku, kiedy to radni Kraśnika zrezygnowali z dotychczasowego stanowiska.W pisemnym uzasadnieniu, burmistrz Kraśnika Piotr Wilk wskazał „poważny kryzys wizerunkowy”, a także problemy z pozyskaniem funduszy zewnętrznych (w tym norweskich).
• Wykonanie:

Gabriela Irzyk - flet
Jan Styczyński - klarnet basowy
Olgierd Żemojtel - wiolonczela
Agata Zemla - fortepian
Jan Turkiewicz - skrzypce

 

Agata Zemla – Gaia's Paradigm cz. II – The revenge of Gaia, 8’

• Utwór nawiązuje do Teorii Gai według Jamesa Lovelock’a. Kompozytorka, ze względu na swoje zainteresowania oraz wykształcenie, bada w jaki sposób muzycznie można ukazać koncepcje ściśle biologiczne, a także nieść poprzez dzieło przesłanie proekologiczne. Jest to fragment pracy licencjackiej kompozytorki. 
• Wykonanie:

Agata Zemla

Zuzanna Klepacka – Boska komedia 10’ 

• Studentka II roku studiów licencjackich w zakresie kompozycji w klasie prof. dra hab. Krystiana Kiełba. Pochodzi ze Szczecina, gdzie rozpoczęła swoją edukację muzyczną. Ma szerokie zainteresowania, a wśród nich szczególne miejsce zajmuje literatura, stanowiąca w wielu przypadkach źródło twórczej inspiracji.
• Boska Komedia jest kompozycją zrodzoną z fascynacji utworem Dantego Alighieri pt. Boska Komedia. Podobnie jak pierwowzór literacki kompozycja składa się z trzech części: I – Piekło, II – Czyściec, III – Raj.
• Wykonanie:

Olgierd Żemojtel – wiolonczela I
Alicja Brzostecka – wiolonczela II
Michalina Żurawska –wiolonczela III
Adrianna Lipiec – wiolonczela IV
Patrycja Deptuła –wiolonczela V
Barbara Popławska – dyrygentka