Katedra Teorii Muzyki i Historii Śląskiej Kultury Muzycznej utworzona została w 2010 roku. Powstała w miejsce istniejącego wcześniej (od 1996 roku) Zakładu Historii Śląskiej Kultury Muzycznej, którego pracami kierowała prof. dr Maria Zduniak – wybitny teoretyk muzyki, pianistka, historyk sztuki i pedagog.

Katedra jest jednostką naukowo-badawczą działającą w ramach Wydziału Kompozycji, Dyrygentury, Teorii Muzyki i Muzykoterapii. Prowadzone w niej badania dotyczą trzech obszarów: śląskiej kultury muzycznej, patrona uczelni Karola Lipińskiego oraz teorii muzyki z położeniem szczególnego nacisku na analizę dzieła muzycznego. Z wymienionymi nurtami badań mają związek indywidualne prace badawcze członków Katedry oraz organizowane konferencje naukowe, takie jak: Tradycje śląskiej kultury muzycznej, Karol Lipiński. Życie, działalność, epoka oraz Analiza dzieła muzycznego. Historia-theoria-praxis oraz sesje poświęcone muzykom wrocławskim. Są to imprezy cykliczne o zasięgu międzynarodowym i ogólnopolskim. Ważną częścią działalności Katedry jest sprawowanie opieki naukowej nad projektami naukowymi studentów.

Katedra Teorii Muzyki i Historii Śląskiej Kultury Muzycznej organizuje nie tylko konferencje naukowe i towarzyszące jej imprezy (koncerty, wystawy), ale także promocje książek, wykłady, warsztaty, na które zapraszani są wybitni teoretycy, muzykolodzy i kompozytorzy. Do tej pory gościliśmy Mieczysława Tomaszewskiego, Michała Bristigera, Eero Tarastiego, Martę Ptaszyńską. W ramach cyklu Studia i interpretacje muzyki prezentowane są najnowsze książki polskich i zagranicznych badaczy muzyki.

Ważny nurt działalności Katedry stanowią prace redakcyjne związane z publikacjami zawierającymi materiały pokonferencyjne. Należy tu wymienić książki wydawane w ramach serii wydawniczych, takich jak: Tradycje śląskiej kultury muzycznej, Analiza dzieła muzycznego. Historia-theoria-praxis, Karol Lipiński. Życie, działalność, epoka, Muzycy wrocławscy, a także publikacje niecykliczne, jak np.: W hołdzie Aleksandrowi Tansmanowi (1897-1986).

Katedra Teorii Muzyki i Historii Śląskiej Kultury Muzycznej rozwija się dynamicznie. Zwraca uwagę szerokie spektrum podejmowanych działań. Nawiązujemy współpracę z różnymi ośrodkami akademickimi oraz instytucjami w Polsce i zagranicą. Podejmujemy się realizacji zadań o charakterze interdyscyplinarnym, zapraszając do współpracy specjalistów z różnych dziedzin. Projekty Katedry wzbogacają dorobek kulturalny Wrocławia i regionu dolnośląskiego.