Algorytm skutecznej nauki. Jak wypracować własny system i uczyć się mądrzej? - artykuł w ramach współpracy z WhitePress

Algorytm skutecznej nauki. Jak wypracować własny system i uczyć się mądrzej?

W świecie akademickim wciąż żywe jest przeświadczenie, że liczba godzin spędzonych nad książkami przekłada się bezpośrednio na wyniki. Wielu studentów z dumą opowiada o nocach z kawą i podręcznikami albo o długich tygodniach przygotowań do egzaminów. Takie myślenie ma swoje korzenie w tradycyjnej edukacji, gdzie liczyło się przede wszystkim zapamiętywanie treści. Według badań Centrum Badania Opinii Społecznej Polacy generalnie dobrze oceniają szkoły publiczne, ale jednocześnie podkreślają, że dominacja „zakuwania” hamuje rozwój umiejętności praktycznych. Z tego wynika obraz nauki jako monotonnej i męczącej pracy. Coraz więcej analiz pokazuje jednak, że najważniejsze jest nie to, ile godzin spędzimy nad materiałem, ale jak dostosujemy metody do własnego stylu uczenia się. Zrozumienie, w jaki sposób mózg przyswaja informacje, pozwala skrócić czas nauki i jednocześnie osiągnąć lepsze efekty.

Algorytmy codzienności a proces nauki

Każdego dnia korzystamy z technologii, które dostosowują się do naszych preferencji. Serwisy muzyczne dobierają playlisty zależnie od nastroju, platformy streamingowe podpowiadają filmy na podstawie wcześniejszych wyborów, a media społecznościowe selekcjonują treści tak, by zatrzymać nas jak najdłużej. Wszystkie te przykłady pokazują jedną zasadę – różnimy się między sobą, dlatego skuteczne rozwiązania muszą uwzględniać indywidualne potrzeby.

Z nauką jest podobnie. Każdy przetwarza informacje w odmienny sposób, więc uniwersalna metoda nie istnieje. Potrzebny staje się własny „algorytm nauki” – zestaw strategii i warunków, które ułatwiają koncentrację i wspierają zapamiętywanie. Dla jednej osoby pomocne okażą się diagramy, dla innej nagrania audio. Ktoś będzie najlepiej pracował wcześnie rano, a ktoś inny późnym wieczorem. Jednym sprzyja cisza czytelni, innym gwar kawiarni. Taki system powstaje dzięki obserwacji i próbom. Zamiast zmuszać się do wielogodzinnych sesji przy książkach, które jednych motywują, a innych tylko wyczerpują, warto stworzyć plan, który zapewni krótszą, bardziej komfortową i skuteczniejszą naukę.

Style uczenia się – pomoc czy ograniczenie?

Przez wiele lat dużą popularność zdobywała koncepcja stylów uczenia. Zakładała, że każdy przyswaja wiedzę najlepiej poprzez określony zmysł. Pierwszy model VAK dzielił ludzi na wzrokowców, słuchowców i kinestetyków. W kolejnej wersji pojawiła się jeszcze kategoria dotykowa – VAKT. Z kolei pod koniec lat 80. Neil Fleming zaproponował model VARK, który uwzględniał także osoby preferujące czytanie i pisanie. Dzięki temu podejściu idea szybko trafiła do szkół i kursów, a nauczyciele zaczęli korzystać z niej w codziennej pracy.

Choć brzmi to przekonująco, wielu naukowców odnosi się do teorii z rezerwą. W 2020 roku w czasopiśmie Frontiers in Education opublikowano wyniki badań, które objęły 15 tysięcy pedagogów z 18 państw. Okazało się, że niemal dziewięciu na dziesięciu wierzy w skuteczność dopasowania metod do stylu ucznia, mimo że nadal brakuje potwierdzenia, iż takie podejście faktycznie poprawia wyniki. Trudność polega również na tym, że określenie się jako wzrokowiec czy słuchowiec może zniechęcać do korzystania z innych, często bardzo efektywnych strategii.

Nie znaczy to jednak, że cała teoria jest bezwartościowa. Traktowana jako punkt wyjścia może być inspiracją – pozwala zauważyć pewne predyspozycje, a jednocześnie zachęca, by nie ograniczać się tylko do jednego sposobu nauki.

Jak znaleźć własny system nauki?

Poszukiwania nie muszą zaczynać się od testów czy profesjonalnych narzędzi. Dużo daje sama analiza własnych doświadczeń. Warto przypomnieć sobie, które lekcje były łatwe i zastanowić się, co wtedy działało. Może najlepiej zapamiętywaliśmy w trakcie rozmów w klasie, a może w momencie, gdy rysowaliśmy schematy albo wyjaśnialiśmy materiał znajomym? Równie cenne jest wspomnienie sytuacji, w których nauka wydawała się wyjątkowo trudna. Dzięki temu łatwo dostrzec, które metody zamiast wspierać, tylko przeszkadzały.

Następny krok to próbowanie różnych rozwiązań. Można przez tydzień nagrywać krótkie notatki głosowe i słuchać ich podczas spaceru, później stworzyć kolorowe diagramy, a innym razem uczyć się w parze, zadając pytania na zmianę. Ważne, aby zapisywać wnioski – ile czasu zajęło opanowanie materiału i czy dana metoda dawała poczucie zrozumienia. Po kilku dniach warto sprawdzić wiedzę krótkim testem. Z takich obserwacji powstaje osobisty dziennik, który pomaga wyłowić najlepsze strategie.

Najlepsza metoda – dopasowana do nas i tematu

Efektywna nauka nie oznacza ścisłego trzymania się jednej techniki. Najważniejsze jest to, by znaleźć rozwiązania, które współgrają zarówno z nami, jak i z charakterem materiału. Już podczas pierwszych prób zwykle czujemy, że pewna metoda daje nam swobodę, a inna męczy. Również sam temat może wskazywać, jakie podejście warto wybrać. Fakty historyczne najlepiej układają się na osi czasu, języków obcych łatwiej uczyć się poprzez słuchanie i powtarzanie, a procesy biologiczne czy fizyczne stają się zrozumiałe, gdy pokażemy je w formie schematów czy modeli.

Najłatwiej zrozumieć różnorodność metod na przykładach z codziennej pracy z materiałem. Każdy student wybiera inne rozwiązania, bo to one najlepiej współgrają z jego sposobem myślenia i rodzajem treści, które ma opanować.

  • Osoby preferujące obrazy chętnie zamieniają notatki w mapy myśli, wizualne infografiki albo przejrzyste schematy przypominające plansze.
  • Ci, którzy najsprawniej zapamiętują dzięki dźwiękom, sięgają po nagrania, ćwiczą rozmowy w parach albo powtarzają głośno materiał w różnych miejscach.
  • Studenci potrzebujący ruchu włączają aktywność w proces nauki – spacerują z notatkami, rysują zagadnienia na dużych arkuszach czy odgrywają procesy za pomocą gestów.
  • Dla osób związanych z tekstem najważniejsze staje się tworzenie podsumowań, zapisywanie pytań czy układanie materiału w formie krótkich esejów.

Świadome dopasowanie intuicji do wymagań tematu sprawia, że łatwiej znaleźć formę pasującą do danej sytuacji. Dzięki temu zdobyta wiedza zostaje w pamięci na dłużej i zyskuje praktyczne zastosowanie.

Nauka mądrzejsza zamiast dłuższej

Efekty nie zależą wyłącznie od liczby godzin spędzonych przy biurku. Równie ważne jest podejście do całego procesu. Sprzymierzeńcem pamięci okazuje się sen – to właśnie wtedy mózg porządkuje nowe informacje. Regularny rytm dnia, siedem-osiem godzin nocnego odpoczynku i krótkie drzemki pozwalają utrzymać jasność myślenia i skupienie.

Ogromne znaczenie mają też przerwy w nauce. Kilka minut na świeżym powietrzu, lekkie ćwiczenia albo krótka rozmowa z bliską osobą potrafią przywrócić energię skuteczniej niż długie, ciągłe sesje. Liczy się także otoczenie: uporządkowane biurko, dobre światło i wygodne miejsce ułatwiają koncentrację. Oddzielenie przestrzeni nauki od strefy relaksu sprawia, że łatwiej w pełni się zaangażować, a później bez wyrzutów oderwać się od obowiązków.

Narzędzia wspierające pamięć i organizację

Skuteczna nauka to nie tylko dobranie metod, ale również oszczędzanie własnej energii. Umysł szybciej się męczy, gdy musi stale łączyć obowiązki naukowe z zadaniami codziennymi. Warto więc korzystać z prostych aplikacji i rozwiązań, które zdejmują część ciężaru z pamięci roboczej.

  • Programy do języków i powtórek, na przykład Quizlet albo Anki, wykorzystują system powtarzania materiału w odstępach czasu (spaced repetition).
  • Platformy wspierające sprawy formalne, takie jak Notalot.pl, ułatwiają szybkie znalezienie notariusza, porównanie cen i umówienie wizyty online bez zbędnych telefonów.
  • Aplikacje sprzyjające koncentracji – Forest czy Tide – pomagają ograniczyć rozpraszacze i wprowadzić rytm pracy oparty na technice Pomodoro.
  • Narzędzia do organizacji dnia, jak Todoist, Trello lub Notion, porządkują zadania, przypominają o terminach i rozbijają większe projekty na mniejsze kroki.

Dzięki nim studenci mogą kierować uwagę na naukę, a jednocześnie zachować kontrolę nad codziennymi obowiązkami.

Nauka dopasowana do jednostki

Efektywność nie polega na kopiowaniu cudzych sposobów. Każdy ma inne przyzwyczajenia i mocne strony, które sprawiają, że jedne metody działają, a inne tylko frustrują. Zastanowienie się nad tym, w jakich warunkach pracuje się najlepiej, to inwestycja przynosząca korzyści nie tylko podczas studiów, lecz także w pracy zawodowej.

Porównywanie się z innymi wywołuje presję i zabiera motywację. Znacznie więcej daje zaufanie do własnych obserwacji. Warto więc testować różne techniki: ktoś będzie rozrysowywał mapy myśli, ktoś inny nagra krótkie notatki głosowe, a kolejna osoba przekształci materiał w pytania i odpowiedzi. Dobrze dobrane metody sprawiają, że nauka przebiega szybciej, wymaga mniej stresu i daje więcej satysfakcji. To właśnie w takim podejściu tkwi największa wartość – wiedza zostaje w głowie, a sam proces przynosi poczucie sensu i zadowolenia.

Źródła:

 

Artykuł przygotowany we współpracy z partnerem serwisu.

Autor: Julia Kamińska

Galeria

Pliki do pobrania

Certyfikat MusiQuE